کارکرد سیاسی فیلم در نظام کمونیسم(1924-1944 م.)

نخستین کوشش در راه تحقق کمونیسم بر مبنای مارکسیسم در روسیه صورت گرفت و حکومت صنایع بزرگ، حمل ونقل، بانکها، تجارت خارجی و زمینهای ملی شده را تحت کنترل داشت. همچنین با محدود کردن عناصر رشد سرمایهداری آن را بیشتر تحت نظارت خود درآورد. به جای رشد سرمایهداری، تقویت بخش سوسیالیستی را تشویق میکرد. اساس صنعتی شدن بر پایه اتحاد پایدار و جدایی ناپذیر، بین طبقه کارگر و دهقان استوار بود، این اتحاد با برقراری روابط اقتصادی میان شهر و روستا که منافع دو طرف را تأمین میکرد، پایدار میشد. کمونیسم روسی در واقع گونهایی دولتگرایی افراطی بود و با وجود مشابهتی که با نظریات مارکسیستی دارد اما در واقع صورت تحریف شدهای از اندیشهی مسیحایی کهن روسی است. این مسئله در دو ویژگی اصلی کمونیسم روسی دیده میشود: از یک سو در کمونیسم روسی جستجوی حاکمیت الهی، عدالت تام و کامل، استعداد فداکاری و فقدان بورژوامنشی را میتوان مشاهده کرد و از سوی دیگر حاکمیت مطلق دولت، استبداد، خودکامگی، درک ضعیف حقوق بشر و خطر جمعگرایی را میتوان دید.)بردیایف:1360، 315-325(

در تئوری مارکسیستی، دستگاههای دولتی با دو روش سرکوبگری و ایدئولوژیک مردم را کنترل میکنند. دستگاه- های سرکوبگر که عبارتند از: ارتش، پلیس، دادگاه، زندان و... در این موارد کار به خشونت میانجامد. دستگاههای ایدئولوژیک در قالب سازمانها و مؤسسات تخصصی متمایز هستند همچون: کلیساها، مدارس، سازمانهای حقوقی و خانوادگی، احزاب مختلف، سازمانهای اطالعات فرهنگی چون مطبوعات، رادیو، سینما، تلویزیون و... . دستگاه- های سرکوبگر از جانب خود دولت به اجرا درمیآید و حضوری آشکار دارد اما دستگاههای ایدئولوژیک در درجه دوم تابعیت از دولت است و خاموش و پنهان است.

زمانی که نگرانی عمومی همچون جنگ و بحران اقتصادی در جامعه حکمفرماست، تبلیغات تأثیر بسزایی دارد. به این دلیل که پیامها به طور کامل ارزیابی نمیشوند و تودهها به دنبال نقطه امیدی برای رهایی از وضع پیش آمده هستند. تبلیغات درون باورها، تفسیرها، دستورات، نصایح، پرسشها، اندیشهها، پیشبینیها و تخیالت خالق جای میگیرد و آن را به شکل کالمی، عددی یا تصویری منتقل میکند. ضعف تودهها در حل مشکالت پیش آمده، آنها را وادار به پذیرش این پیامها میکند. )هیل:1381، 16-10( فیلم رزمناو پوتمکین)آیزنشتاین1925،( از شورش ملوانان در سال 1905 الهام گرفته با این تفاوت که این شورش شکست خورد اما فیلم با پیروزی ملوانان پایان مییابد. پایان خوب، احساسی از تداوم را به مخاطب خود ارائه میدهد. کشته شدن باکونین سردسته ملوانان، تأکیدی بر تأثیر حضور مردم بدون رهبر در صحنههای مبارزه است.

cinema classic
صفحه بعد صفحه قبل